Godland is de nieuwe film van regisseur Hlynur Pálmasson (bekend van A White, White Day), waarin de prachtige, ruige natuur van IJsland een belangrijke rol speelt. Opvallend is het beeldformaat, vierkant met ronde hoekjes, alsof we naar een fotoverslag kijken. Een zevental gevonden glasplaatfoto’s zouden de inspiratie zijn geweest voor deze film, die zich afspeelt eind 19e eeuw.
Hoe kan een film op gang komen? Meteen in de eerste scène krijgt Lucas, een jonge Deense priester een opdracht: ga naar IJsland en bouw een kerk, die vóór de winter klaar moet zijn! Lucas is uitverkoren. We krijgen dankzij de instructies die Lucas ontvangt ook meteen een indruk van mogelijke hindernissen die de taak tot een ware uitdaging maken: het ruige winterse weer, de stromende rivieren, gletsjers, dreigende vulkaanuitbarstingen. Het zou zelfs kunnen gebeuren dat mensen door de stank hun verstand verliezen. Gelukkig krijgt hij hulp van een tolk en een gids, de ruige bebaarde IJslander Ragnar.
We volgen de jonge priester tijdens zijn reis over het eiland. Je realiseert je hoe wij in onze tijd rekenen op allerlei gemak van techniek. Een routeplanner, communiceren en fotograferen met smartphone, iedereen op reis in het Engels aanspreken. Lucas hanteert onwennig de paardenteugels en ploetert met zijn zware camera en donkere kamer tentje. Hij maakt foto’s op glasplaten die hij schuurt, bewerkt met eigeel en zilver. Als een ware romanticus verkiest hij een omweg over het land, in de hoop mooie beelden te kunnen maken en interessante mensen te ontmoeten. Maar, dan moeten de mensen die hij fotografeert secondenlang stilzitten. Hij spreekt de taal van de Ijslanders niet. ‘Door vijanden omringd’ zoals Slauerhoff schreef, houdt deze jonge man zich groot, maar hij kan er niet bij lachen. Te voet en te paard gaat de route langs gevaarlijk stromende rivieren, steile rotsen en diepe ravijnen. Een omgeving waarin Ragnar in zijn element is: hij vertelt verhalen en zingt liederen, in zijn eigen taal. Hij vangt vis en toont ’s ochtends zijn brute kracht tijdens zijn gymnastiekoefeningen.
Ik herinner me mijn eigen ongeduld wanneer ik vroeger van mijn moeder moest poseren met mijn broer, en we elkaar op een bepaalde manier moesten vasthouden: eindeloos duurde dat! Mama wilde haar rolletje van 24 foto’s zo goed mogelijk benutten!
De film speelt met allerlei Bijbelse beelden, zoals de tocht van een karavaan door het landschap, het oversteken van een rivier, het vangen van vissen, het poseren als een gekruisigde. Naarmate de tocht vordert neemt de spanning toe. Lukt het Lucas om zijn wil op te leggen aan de bewoners, aan de natuur? We zien een priester meestal als een soort vaderfiguur waarbij iedereen terecht kan. Lucas lijkt zijn handen vol te hebben aan het overleven van de dagelijkse ontberingen en Babylonische spraakverwarringen. Het is altijd licht, en hij lijkt wel te willen vluchten in zijn donkere kamer tentje, om even te ontkomen aan de vele beproevingen. Dit is eigenlijk geen priester, maar een introverte fotograaf. Hij is meer een ‘God in ‘t diepst van zijn gedachten’, en staat liever achter zijn camera dan op de kansel!
Lucas is afhankelijk van Ragnar, die hem gidst en de kerk bouwt en hem op de proef stelt. Zo stelt hij hem de vraag: Hoe wordt ik een mens naar Gods hart? Op een dag wil hij op de foto en biecht en vraagt: bid voor mij. Wanneer de kerk dan eindelijk gereed is, kan Lucas zijn eerste preek houden, maar waarom blaft die hond en huilt die baby?!
Regelmatig wordt het verhaal onderbroken door een collage van beelden, de camera toont rustig het landschap, de mist, weidse vlakten, de paarden, de vulkaanuitbarsting, de stromende lava. Vanuit een vogelperspectief zijn de mensen bijna onzichtbaar in het geheel (‘Naast den dondrenden waterval, Alleen en weerloos en zonder wapen, In een woest en leeg heelal’, dichtte Slauerhoff na zíjn bezoek aan het IJslandse Akreyri). Je zou het een Godperspectief kunnen noemen, waarbij nietige passanten zich een weg banen door de ruige eeuwige natuur. Daarnaast zien we ook close-ups van bewoners, zeesterren en dode paarden. Alsof we het resultaat zien van Lucas’ ontdekkingsreis. Daarbij horen we een soort verwaaide, dissonante koperblazers. Deze muziek werd geschreven door Alex Zhang Hungtai. De film Godland is beeldschoon!
Ik ontdekte dat Auden over zijn IJsland reizen een boek schreef: Letters from Iceland, ik verheug me op zijn teksten, gericht aan Lord Byron.
Via onderstaande link een interview met de filmmaker waarin hij vertelt over zijn inspiratie voor de film:
